Ըստ Փաշինյան Նիկոլի, Ադրբեջանի հետ սահմանազատման արդյունքում Հայաստանը վերադարձնելու է Արծվաշենը: Հավատում ենք Փաշինյան Նիկոլին, թե չենք հավատում, այլ հարց է: Անձամբ ես չեմ հավատում, սակայն երբեք չեմ հրաժարվի «վերադարձվող» Արծվաշենից:
Խնդիրն այն է, որ Հայաստանի բնակիչների զգալի մասն այն կարծիքին է, որ Տիգրանաշենը (Քյարքին) չպետք է տալ, Արծվաշենը չպետք է վերցնել:
Հիմնականում, որպես «չտալու և չվերցնելու» հիմնավորում ներկայացվում է Տիգրանաշենի (Քյարքիի) աշխարհագրական դիրքը, լոգիստիկան:
Լավ, ենթադրենք` այդպես է: Այդ դեպքում կամ պետք է հրաժարվել հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատումից, կամ` փոխանակել անկլավները: Սակայն, հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատումը միայն Հայաստանի մասնակցությամբ չի ընթանում: Նույնը` անկլավների փոխանակումը:
Ընդ որում, հիշեցնեմ` թե´ առաջին, թե´ երկրորդ հարցում, բացի Ադրբեջանից, կարևոր դերակատարում ունեն նաև այլ պետություններ:
Այս իմաստով, «Տիգրանաշենը (Քյարքին) չտանք, Արծվաշենը չվերցնենք» նախաձեռնությունը ոչ միայն անհասկանալի է, այլև` վտանգավոր:
Նախ` ինչպես ասացի, սահմանազատման իրականացումն արդեն որոշված է: Բացի դրանից` ո՞վ ասաց, որ Ադրբեջանը հեշտ ու հանգիստ համաձայնվելու է փոխանակել անկլավները: Եվ, ընդհանրապես, ինչու՞ պետք է Ադրբեջանն անկլավների փոխանակմանը հավանություն տա այն դեպքում, երբ «ադրբեջանական անկլավների» ընդհանուր տարածքը կազմում է 59.7 քառ. կմ, իսկ Արծվաշենինը` 40 քառ. կմ: Պետք չէ ադրբեջանցիներին թերագնահատել: Վերջիններս նույնպես լավ են հասկանում աշխարհագրական դիրքերից և լոգիստիկայից:
Ընդ որում, հիշեցնեմ, որ Ադրբեջանի շահերից է բխում նաև անկլավները վերցնելն ու Արծվաշենը չտալը:
Մի խոսքով, եթե չենք կարող Հադրութը, Մարտակերտը, Կարսը, Վանը և Ստեփանակերտը վերադարձնել, ապա միանշանակ չենք կարող «Տիգրանաշենը (Քյարքին) չտալ, Արծվաշենը չվերցնել»: Բոլոր հարցերը փոխկապակցված են:
Իսկ «Տիգրանաշենը (Քյարքին) չտանք, Արծվաշենը չվերցնենք»-ի ջատագովները, ի վերջո, պետք է գիտակցեն, որ ներկա իրավիճակում ամենահավանականը «բոլոր անկլավները տվեցինք, Արծվաշենը չվերցրինք» սցենարն է: Եվ, եթե վերջիններս չեն ցանկանում, որ նման սցենարն իրագործվի, ապա դրա բանալին պետք է փնտրել ոչ թե Տիգրանաշենում (Քյարքիում) և Արծվաշենում, այլ... Երևանի փողոցներում:
Կարեն ՀԵՔԻՄՅԱՆ
Լուսանկարում՝` Արծվաշենի աղբյուրը